مدیریت مالی و آموزش آن به کودکان و نوجوانان /آشنایی فرزندان با مسائل مالی و آموزش مدیریت درست به آنها دارای مزایای بلندمدت است. بی توجهی به اموزش مالی به فرزندان باعث مشکلات مالی و اقتصادی در بزرگ سالان خواهد شد. والدین در هر سطحی از درآمد که باشند وظیفه دارند فرزندان را پول و مسائل مالی مرتبط با آن آشنا کنند.
آموزش مسائل مالی به کودکان و نوجوانان تنها به آماده کردن آنها برای بازار کار و اشتغال یا آموزش پس‌انداز پول محدود نمی‌شود. ما به عنوان والدین باید به فرزندان خود کمک کنیم تا معانی مثبت و منفی پول را درک کنند. این که آنها صرفاً به پول علاقه داشته باشند کافی نیست؛ بلکه باید به آنها آموخت که برای به دست آوردن پول باید تلاش کنند.
راهکارهای آموزش مسائل مالی به فرزندان
-
آموزش ارزش پول:
به کودکان بیاموزید که پول از کجا می‌آید و برای به دست آوردن آن باید کار کرد. می‌توانید با دادن پول توجیبی به آنها و تشویق به پس‌انداز شروع کنید.
در این رابطه به مثالهای زیر توجه کنید:
الف) به کودکان خود هر هفته یا ماه پول توجیبی بدهید. به آنها توضیح دهید که این پول برای خرید چیزهایی است که ظرف این یک هفته دوست دارند هست، اگر همه پول را یکجا خرج کنند، برای خریدهای بعدی در طول هفته پولی نخواهند داشت. به آنها پیشنهاد دهید که بخشی از پول توجیبی خود را پس‌انداز کنند. مثلاً اگر هر هفته 10 هزار تومان پول توجیبی می‌گیرند، می‌توانند 2 هزار تومان را پس‌انداز کنند و بقیه را خرج کنند.
ب) کودکان را همراه خود به خرید ببرید و به آنها نشان دهید که چگونه قیمت‌ها را مقایسه می‌کنید و تصمیم می‌گیرید که چه چیزی بخرید. مثلاً می‌توانید به آنها توضیح دهید که چرا خرید یک بسته بزرگ‌تر از یک محصول به صرفه‌تر از بسته کوچک تر آن است.
ج) خرید اسباب بازی با پس انداز از پول های تو جیبی
د) انجام کارهای کوچک برای کسب درآمد
-
بودجه‌بندی:
به کودکان نشان دهید که چگونه می‌توانند بودجه‌بندی و پول خود را مدیریت کنند. می‌توانید با آنها درباره نیازها و خواسته‌ها صحبت کرده و به آنها بیاموزید که چگونه بین خواسته و نیازهایشان تفاوت قائل شوند و اولویت بندی کنند.
مثال برای بودجه بندی
فرض کنید کودکتان می‌خواهد یک اسباب‌بازی خاص بخرد که قیمت آن 200 هزار تومان است. شما باید به او کمک کنید تا بتواند یک بودجه‌بندی ساده برای رسیدن به این هدفش داشته باشد.
برای این کار مراحل زیر را طی کنید:
-هدف تعیین کنید:
ابتدا با کودکتان درباره هدفش که خرید اسباب بازی ای به قیمت200 هزارتومان است صحبت کنید. به او بگویید برای هدف ما جمع کردن 200 هزارتومان پول برای خرید این اسباب بازی است.
-منابع درآمد تعیین کنید:
معین کنید که چقدر پول تو جیبی در هفته یا ماه دریافت می‌کند. فرض می گیریم که او هر هفته 40 هزار تومان پول توجیبی می‌گیرد.
-بودجه را تقسیم کنید:
به کودکتان نشان دهید که چگونه می‌تواند پول توجیبی خود را بین نیازها و خواسته هایش تقسیم کند. مثلاً:
– 20 هزار تومان برای پس‌انداز به منظور خرید اسباب‌بازی
– 10 هزار تومان برای خرید خوراکی‌ها یا چیزهای کوچک
– 10 هزار تومان برای پس‌انداز بلندمدت یا موارد اضطراری
-پیگیر پیشرفت باشید:
به کودکتان کمک کنید تا پیشرفت خود را پیگیری کند. می توانید یک نمودار برایش بکشید و به او بگویید هرهفته پس اندازش را در جدول ثبت کند.
-تشویق و پاداش برای کودک:
وقتی کودکتان به هدف خود رسید، او را تشویق کنید و به او نشان دهید که تلاش و برنامه‌ریزی او نتیجه داده است. این کار می‌تواند انگیزه‌ای برای ادامه بودجه‌بندی و پس‌انداز در آینده باشد.
3- پس‌انداز و سرمایه‌گذاری:
به کودکان بیاموزید که پس‌انداز کردن پول برای آینده مهم است و می‌تواند به آنها کمک کند تا به اهداف بزرگ‌تری برسند. همچنین می‌توانید درباره اصول اولیه سرمایه‌گذاری با آنها صحبت کنید. با این روش ساده کودک شما می تواند برنامه ریزی را یاد بگیرد.
در مورد پس انداز فرزندان به نکات زیر باید توجه کرد:
– تفاوت بین پس انداز کوتاه مدت و پس انداز بلند مدت را برای فرزندان خود تشریح کرده و آنها را در تنظیم اهداف بلند مدت و کوتاه مدت پس انداز یاری کنید. آنها باید بیاموزند برای نیازها و خواسته های روزمره و موارد ضروری پیش بینی نشده در آینده چگونه باید پس انداز کنند.
– سعی کنید فرق بین نیازهای ضروری و اولیه و نیازهای غیرضروری و ثانویه انسان را برای آنها توضیح دهید. آنها را راهنمایی کنید که برای پس انداز از چه زمانی شروع کنند، چه مبلغی را پس انداز کنند، کجا پس انداز کنند، چه موقع باید از پس انداز خود برداشت کنند و…
– آنها را راهنمایی کنید تا با ثبت مبالغ پس انداز دائما از میزان موجودی پس انداز خود آگاه باشند.
– به آنها بیاموزید به پس انداز خود پایبند باشند. برداشت بی مورد و برنامه ریزی نشده از پس انداز برای مصارف و نیازهای غیرضروری در صورت تبدیل شدن به عادت، اهداف پس انداز فرزندانمان را دچار مشکل می کند.
برای جلوگیری از این کار به آنها کمک کنید تا به دقت موارد برداشت و مصرف پول پس انداز شده خود را تنظیم و یادداشت کنند. برای ترغیب فرزندانتان به پس انداز از جوایز غیرنقدی استفاده کنید.
درک مزایای پس انداز برای بچه های کم سن و سال دشوار است. تشویق ها می تواند تا اندازه زیادی برای پس انداز بلند مدت آنها یک قوت قلب به شمار آید. برای مثال، سالیانه میزان پس انداز آنها را با همدیگر کنترل کنید. این کار می تواند نوعی تجدید روحیه برای آنها باشد.
4- مسئولیت‌پذیری مالی:
به کودکان بیاموزید که مسئولیت‌پذیری مالی به معنای مدیریت درست پول و جلوگیری از بدهی‌های غیرضروری است. می‌توانید با مثالهای ساده و روزمره این مفهوم را به آنها توضیح دهید.
فرزندان ما روش های مختلفی برای خرج کردن پول خود انتخاب می کنند. خریدن البسه و پوشاک، وسایل تفریح و سرگرمی، کتاب، رفتن به مسافرت و… خرج کردن به فرزندان ما تفاوت بین خواسته ها و نیازها، فرصت مقایسه و انتخاب گزینه های مختلف، نحوه تصمیم گیری و پذیرش مسوولیت این تصمیمات و نحوه محاسبه را می آموزد.
5- تصمیم‌گیری مالی هوشمندانه:
به کودکان بیاموزید که چگونه تصمیمات مالی هوشمندانه بگیرند. این آموزش به آنها کمک خواهد کرد تا پول خود را مدیریت کنند و از بدهی های غیر ضروری جلوگیری کند. می‌توانید با آنها درباره خریدهای بزرگ و کوچک صحبت کرده و به آنها آموزش دهید که چگونه مزایا و معایب هر خرید را بسنجند.
-به فرزندان خود اجازه دهید تا اشتباه کردن و پیامدهای ناشی از آن را عملا تجربه کنند. مطمئن باشید فرزندانتان می دانند که شما نیز در زندگی مرتکب اشتباهاتی شده اید. اشتباه کردن ناپسند نیست بلکه تکرار اشتباهات و درس نیاموختن از آن ناپسندتر است.
– معیارهایی همچون کیفیت بالاتر، سهولت دسترسی، قیمت مناسب و دیگر معیارهای مقایسه و گزینش را به فرزندان خود بیاموزید. فکر نکنید که آنها خود از این مفاهیم و اصطلاحات سر در می آورند.
– به فرزندان خود اجازه دهید که بدانند شما همیشه نمی توانید آنچه را که دلتان می خواهد بخرید. این موضوع را می توانید هنگام خرید های خیابانی به او بیاموزید.
– هنگام تصمیم گیری مالی سعی کنید یک تصویر مالی جامع در ذهن او ترسیم کنید. برای مثال، به وی بیاموزید که رفتن به سینما فقط شامل پرداخت بهای بلیط فیلم نیست، بلکه برای این منظور شما متحمل هزینه های دیگری از جمله بنزین ماشین ، تنقلات و خوراکی، نوشیدنی ها و از همه مهم تر وقت و انرژی نیز می شوند. این کار به آنها کمک می کند به هنگام تصمیم گیری مالی آگاهانه تر عمل کنند.
– درباره پول و مسائل مالی با او حرف بزنید.
منبع: حسن حاجی زاده اناری، مدیریت خانواده، صص35- 44
